30 października 2010

Techniczne zapożyczenia z niemieckiego

Nie da się nie zauważyć, że wiele technicznych określeń, nazw narzędzi pożyczyliśmy z niemieckiego. Prawdę mówiąc nie wiem dlaczego - pewnie nie chodzi o same nazwy - prawdopodobnie często od Niemców uczyliśmy się rzemiosł razem z nazwami narzędzi. Funkcjonują one do dziś, starsi ludzie piłują laubzegą czy bukwelem, przecinają meslem. Wprawdzie w różnych regionach mogą się różnić wymową lub nawet znaczeniem, istotne jest że najpowszechniejsze są nazwy "poniemieckie". Ciekawa jest geneza popularnego określenia "wihajster" - to jest z niemieckiego "wie heisst er - jak on się nazywa?) ktoś kiedyś nie wiedział jak nazwać przedmiot i pozostało. Poza tym warto wiedzieć co to jest:

waserwaga - tak czasem mówią na zwykłą poziomicę
bormaszyna - (Bohrmaschine) - po prostu maszyna do wiercenia - wiertarka
mesel, majzel - (Meißel) - zwykły przecinak
śrubstak, śrubsztak, śrubsztag, szraubsztok (Schraubstock) - to jest imadło znane też jako ścisk śrubowy
klobzega - czasem tak nazywają piłę ramową, brzmi po niemiecku
glancpapier - słyszałem takie określenie dla papieru ściernego
ferszlus, (nm. Verschluss) - są regiony w Polsce gdzie tak mówią na zamek, zamknięcie
holajza - jak ktoś tak mówi to może mieć na myśli dłuto
kajla, (nm. Keil) - tak z kolei mówi się czasem na klin
lochbajtel, (nm. Lochbeitel) - to oznacza dłuto gniazdowe, (wpuszczane)
trychter, (nm. Trichter m) - jest to lejek
cyrkiel, (z nm. Zirkel) - cyrkiel jest jak najbardziej z niemieckiego
bukwel, (Buckel) - garb, wypukłość; wyr. bukwel nawiązuje do przypominającego garb kształtu uchwytu do piłki do metalu
laubzega, (Laubsäge) - cienka piłka służąca do wyrzynania otworów i wykrojów w drewnie; wyrzynarka; włośnica
sztamajza, (Stemmeisen) - to słowo oznacza w niemieckim łom lub dłuto, w Polsce są tacy co tak nazywają śrubokręt - nie mam pewności
holcśruby, (Holzschraube) - chodzi o wkrety do drewna
krajzega - wiadomo co...
mutra i kontramutra (muterka) - nie wiem dlaczego ale tak mówią na nakrętkę i śrubę
winkiel (Winkel) - kąt róg, a narzędzie to kąt prosty, kątownik
szwajser - (Schweißer) spawarka, szwajsowanie - spawanie
rolwaga - tak mówią na ciężki wóz, przyczepę
szlaufwaga, szlauchwaga - poziomica z przezroczytego weżyka
rynajza - to w sumie oficjalna nazwa uchwytu do korytka rynny
hamrowanie - tak na Śląsku mówią na walenie młotkiem, kucie(zwykle stali)
cybant - to nic innego jak pręt z nagwintowanymi końcami wygięty na kształt litery U


Jeżeli o czymś zapomniałem - poproszę o informację na e-mail :-)
A na koniec ciekawostka, taki żart literacki Juliana Tuwima powiązany tematycznie - "Ślusarz"

8 komentarzy:

  1. hebel strug
    mesel-przecinak

    OdpowiedzUsuń
  2. Branża produkcyjna i te słowa nie są mi obce, ale nie miałem pojęcia, że są to zapożyczenia z niemieckiego. Bardzo ciekawy wpis, na pewno zapoznam się z resztą. Serdecznie pozdrawiam!

    OdpowiedzUsuń
  3. Bardzo fajny wpis. Typowe kompendium wiedzy dla wszystkich, którzy interesują się tymi tematami. Jak dla mnie super i szczerze mówiąc nie każdy wie jak wiele jest tego typu zapożyczeń i określeń opartych o inne języki.

    OdpowiedzUsuń
  4. Świetny i bardzo wartościowy wpis. Podoba mi się.

    OdpowiedzUsuń

Related Posts Plugin for WordPress, Blogger...